28ka God ee Dayaxu Dego W.Q Cabdiraxmaan Saleebaan Barre
____________________________
وقدرناه منازل حتى عاد كالعرجون القديم
صدق الله العظيم
Dayaxu wuxuu sameeyaa wareeg uu ku soo wareegayo dhulka , wuxuu maraa tub (orbit) u gaara oo wareeggiisu dhanyahay 360-digrii , 360-kaas digrii markuu soo dhammaysto oo uu bar-billowgiisii kusoo laabto , wuxuu soo wareegay 27-cisho & 7-saacadood qiyaastii , oo noqonaysa (bil xiddigeed) ,
Habeenka koobaad ee u horraysa ee dayaxu soo baxo , xiddigta uu kasoo ag baxo ama uu ku beeganyahay , socdaalkiisa (360ka digrii ah) markuu soo dhammaysto xiddigtii wuxuu dib ugu soo noqdaa 27.3-cisho ka bacdi , waxaana wareeggaas loo yaqaannaa (bil xiddigeed) ma aha bisha caadiga ah ee 30-ka cisho ah ama 29-ka cisho ah , tani way ka duwantay.
Haddii la yidhi habeen kasta dayaxu wuxuu jaraa oo uu hore u dhaqaaqaa 13-digrii isagoo ka dhaqaaqaya godkii uu habeenkii ka horreeyay ku sugnaa , hadaba tubta ama jidka dayaxu uu maro ee kusoo wareegsan dhulkeennawaxaa ku hareeraysan xiddigo badan oo kooxo ah oo tubtiisa barbar socda .
Maadaama habeen walba dayaxu hore u dhaqaaqayo isagoo sii wata socdaalkiisa , wuxuu kasoo muuqdaa goob ka duwan goobtii uu kasoo muuqday habeenkii ka horreeyay , goob kastana waxaa ku beegan xiddig ama urur xiddigo ah ,
GODADKA DAYAXA ee la sheegayaana waa goobahaas , waxaana lagu calaamadsadaa xiddigta ama ururka xiddigaha ah ee u dhaw ama uu ku beeganyahay kolba goobta ama godka uu markaa joogo , iyadoo habeen walba uu xiddig ama urur xiddigo ah ku beeganyahay , waxa dhacda marmarka qaar inuu kusoo beegmo laba xiddigood ama laba god dhaxdooda , markaasna waxana loo yaqaannaa KARMO .
Xiddgigahaasi waxay leeyihiin oo Soomaalidu ula baxday magacyo , GODADKA DAYAXANA waxaa loogu magacdaray xiddigahaas habeenba qaar uu la fadhiyo
Haddii uu dayaxu maalintii jaro 13-digrii soconayo oo uu habeenba GOD la fadhiyo , qorraxduna maalintii waxay socotaa 1-digrii .
Qorraxdu waxay martaa tub , tubtaas oo isla xiddigihii dayaxa tubtiisa ku hareeraysnaa ay ku hareeraysan yihiin .
Sidaa darteed qorraxdu GOD kasta waxay la fadhidaa 13 cisho , hal god mooyaane kaasoo ay la fadhido 14-cisho waana godka Naafaha .
13-kaas cisho markay dhammaadaan , waxay qorraxdu u gudubtaa oo ay sii martaa god kale iyadoo qarinaysaa kii ay kasoo guurtay , godkasta markay 13 cisho la fadhido hal god mooyee (13×28=364+1 = 365) waxa ka dhasha sannad
halka aan ku darnay wuxu ka yimi godka ay qorraxdu 14ka cisho la fadhido .
Godadkan qorraxdu la fadhiisanaysaana waa isla xiddigihii dayaxu la fadhiisanayay .
Soomaalidu waagii hore waqtiga ayay ku xisaabsan jireen godadkan ama xiddigahan , sidoo kale waxay ku kala garan jireen jihooyinka markay gudcurka tahay .
Soomaalidoo kaliya uun ma ahee ummadaha oo dhan baa waqtiga ku xisaabsan jiray , jihooyinkana ku kala garan jiray xiddigahaas iyo godadkaas .
Sidoo kale wixii shar iyo khayr ah oo dhaca ama dhici doonana waxay u nisbayn jireen ama uga sii faashan jireen xiddigahaas , waa sida ay Carabtu sameyn jireen waqti jaahiligii , dhaqan kaasna Islaamku xaaraantinimeeyay oo uu mamnuucay in xiddigaha la sharaysto ama laga faashado , wixii khayr iyo shar ahna loo nisbeeyo iyaga .
Dhaqankii miyiga ee hore carruurta yaryar baa lagu kobcin jiray barashada xiddigaha , maadaama oo ay noloshoodu ku xidhnayd waqtigaas .
Beel walbana waxay lahayd nin aqoon u leh cilmifalagga , kaasoo ku xeeldheer aqoonta xiddigiska , sifiicanna u kala bartay illaa uu gaadhay heer cilmiga loo daba fadhiisto
Tusaale yar aan ku eegno sida Soomaalidu uga faashan jirtay godadka qaar markuu dayaxu ku beeganyahay wixii dhaca
Godka cadaad : waxay dadka qaar aamminsanaayeen aabbaha iyo hooyada uu ilmo u dhasho godkaas markuu dayaxu la fadhiyo , in ilmahaas uu noqonayo kii u danbeeyay ee ay isu dhalayaan , oo ilmo danbeba aanay dhali doonin .
Godka laxo : waxay aamminsanaayeen in ilmaha dhasha godka laxaha uu heli doono laxo badan ama adhi badan iyagoo ka faashanaya godkaas .
Godka listan : godkan ilmihii dhashaa waxaa la aamminsanaa inuu hamuun saa’ida u yeesho rabitaanka galmada , sidaa darteed ilmaha godkaas dhasha waxa loo geyn jiray wadaad , si uu ugu xidho xirsi ka yareeya hamuuntaas , haddii aan wadaad loo geynin oo aan xirsigaas loo soo xidhin , ilmahaasi markuu waynaado cidna masoo dhaweysan jirin , oo sharkiisa ayaa la iska fogeyn jrey .
Intaa haddaan kaga gudubno sharraxaad iyo tusaaleynba , aan uga dhaadhacno magacyada 28 god ee dayaxu dago , iyagoo Afsoomaali ah iyo Afcarabi iyo Af-ingiriisi iyo weliba godkastaa xilliguu sannadkii ku beeganyahay , marka loo eego bilaha miilaadiga ah
F.G : magacyada qaar Soomaalida oo dhan kama midaysna oo waxa dhici karta deegaanba magac goonniya in looga yaqaanno , qaarna way ka simanyihiin
28ka god Soomaalidu afar toddobaad bay u qaybiyaan , toddoba kastana waa xilli ka mida afarta xilli ee sannadkii , (gu’ – xagaa – dayr – jiilaal)
todddoba kastana waxay leeyihiin magac guud
_________
Todobada Raqaha (xilliga guga)
1 Godin : الشرطان : Beta Arietis ( ku beegan 5 April )
2 Listan : البطین : Delta Arietis ( 18 April )
3 Laxo : الثریا : Pleiades ( 1 May )
4 Cadaad : الدبران : Aldebaran ( 14 May )
5 Agaalli cas : الهقعة : Meissa ( 27 May )
6 Agaalli cad : الهنعة : Gamma Geminorum ( 9 June )
7 Afaggaal :الذراع : Alpha Cephei ( 22 June )
Todobada Naafaha (xilliga xagaaga)
8 Naaf cadde : النثرة : Praesepe ( 5 July )
9 Naaf madoobe : الطرفة : Lambda Leonis ( 18 July )
10 Afqoys : الجبهة : Gamma Leonis ( 31 July )
11 Majin : الزبرة : Delta Leonis (14 August )
12 Koxdin : الصرفة : Denebola ( 27 August )
13 Dirirday : العواء : Beta Virginis ( 9 September )
14 Dirir : السماك : Spica ( 22 September )
Todobada Daalallida (xilliga dayrta)
15 Garbo : الغفر : Syrma ( 5 October )
16 Bayaxaw : الزبانى : Beta Librae ( 18 October )
17 Gudban : الإكلیل : Graffias : ( 31 October )
18 Libcas : القلب : Antares ( 13 November )
19 Mareegadheer : الشولة : Lambda Scorpii ( 26 November )
20 Xoor : النعائم : Nahaym ( 9 December )
21 Baho :البلدة : Pi Sagittarii ( 22 December )
Todobada Cirirka (xilliga jiilaalka)
22 Faruur : سعد الذابح : Beta Capricorni ( 4 January )
23 Jidgabarre : سعد بلع : Caadebolach ( 17 January )
24 Jid-dhiriqle : سعد السعود : Beta Aquarii ( 30 January )
25 Jidgacanle : سعد الاخبیه : Gamma Aquarii ( 12 February )
26 Rab hore : فرغ الدلو المقدم : Almiquedam ( 25 February )
27 Rab danbe : فرغ الدلو المؤخر : Algarf Almuehar ( 10 March )
28 Meecaad : بطن الحوت : Alrescha ( 23 March )
Comments
Post a Comment